De revoluties van 1830 (2024)

1830 was een roerig jaar. Nadat Napoleon verslagen was, werd op veel plekken het regime van voor de Franse Revolutie hersteld. Maar het gedachtengoed van de revolutie had zich definitief in de Europese samenleving genesteld. Onder invloed van liberale bewegingen braken in 1830 op veel plekken revoluties uit. Vorsten werden afgezet en staten werden onafhankelijk, de revoluties van 1830 maakten een einde aan de periode die de Restauratie wordt genoemd.

Herstel op het Congres van Wenen

De Franse Revolutie en de daaropvolgende veroveringen van Napoleon hadden Europa flink op z’n kop gezet. Nadat Napoleon in 1814 was afgezet, kwamen de leiders van het oude Europa bij elkaar in Wenen. Daar discussieerden ze over de vraag hoe het verder moest met Europa na Napoleon en herstelden ze de oude orde zoveel ze konden. De maatregelen die het Congres nam waren echter niet afdoende. In de zomer van 1830 brak er in Parijs een revolutie uit die het oude regime van de koning weer af zou zetten.

Frankrijk

Frankrijk was na Napoleon een constitutionele monarchie geworden. Koning Karel X was echter een monarch van de oude stempel, die eigenlijk terug wilde naar de situatie van voor de revolutie. Hij kreeg echter te maken met economische tegenspoed die nog erger was dan de crisis waarin Frankrijk zich bevond voorafgaand aan de revolutie van 1789. Tegelijkertijd werd hij geconfronteerd met een toename van liberale tegenstand in het parlement. In een poging de regering en het parlement meer naar zijn hand te zetten, besloot hij in juli het parlement te ontbinden en legde meteen sterke beperkingen op aan het stemrecht en de persvrijheid.

De geest was uit de fles en drie dagen lang trokken woedende menigtes door de straten van Parijs. Er werd gevochten en de paleizen van de koning werden weer belegerd en geplunderd. Na drie dagen vechten in de straten van Parijs gaf Karel X zich gewonnen. Hij probeerde nog zijn kleinzoon als opvolger op de troon te krijgen, maar de aanvoerders van de revolutie wisten handig de meer liberaal gezinde neef van de koning naar voren te schuiven. Deze Louis-Philippe accepteerde de constitutionele monarchie en koos ervoor de rood-wit-blauwe vlag van de Franse Revolutie als nationale vlag te gebruiken. Heel veel veranderde er echter niet. Nog steeds gold het stemrecht voor slechts 170.000 mensen.

Belgische Opstand

De revolutie in de straten van Parijs was in de rest van Europa niet onopgemerkt gebleven. De protestantse Noordelijke- en katholieke Zuidelijke Nederlanden waren na Napoleon samengevoegd in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder leiding van koning Willem I. Hij wilde van de twee gebieden een hechte eenheid smeden en daarbij had hij soms een eigenzinnige en autoritaire manier van handelen. Langzaam joeg hij de zuidelijke provincies steeds meer tegen zich in het harnas.

In augustus barstte de bom. Geïnspireerd door de situatie in Frankrijk en opgezweept door een uitvoering van de opera La muette de portici begonnen de Belgen in augustus een opstand. Willem I kon de situatie niet onder controle krijgen, en wendde zich uiteindelijk tot de Europese grootmachten die in 1815 op het Congres van Wenen de twee gebieden hadden samengevoegd. Daar ving hij echter bot, de grootmachten kozen de kant van België, dat in december onafhankelijk werd. Lees hier meer over de Belgische onafhankelijkheid.

Novemberopstand in Polen

Op het Congres van Wenen was besloten dat Polen een personele unie met Rusland zou vormen. De Russische tsaar, Nicolaas I, was dus ook koning van Polen, in een zogenaamde constitutionele monarchie. Gaandeweg begon hij de constitutie echter steeds verder af te breken. De vlam sloeg in de pan toen hij het Poolse leger wilde inzetten om de opstanden in Brussel en Parijs de kop in te drukken. Jonge officieren in opleiding kwamen in opstand en kregen al snel steun van de bevolking. De opstand had succes en breidde zich uit naar delen van Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne. Maar in februari 1831 marcheerde het Russische leger Polen binnen. Het Russische leger bleek te groot te zijn om de opstand lang vol te houden. De Polen probeerden nog internationale steun los te krijgen, maar behalve wat financiële steun uit de Verenigde Staten kwam er niks. In september 1831 moesten de Polen Warschau opgeven. De opstand was verloren en Polen werd een provincie van Rusland.